عن الأناركية و الثورة
إيريكو مالاتيستا
ترجمة: مازن کم الماز
ضد الجمعية التأسيسية كما ضد الديكتاتورية
….. في ذلك الوقت أعلنت , كما فعلت دوما من قبل و بعد , أن الجمعية التأسيسية هي وسيلة تستخدمها الطبقات صاحبة الامتيازات عندما لا تكون الديكتاتورية ممكنة , إما للحيلولة دون قيام ثورة أو عندما تكون الثورة قد اندلعت بالفعل , لإيقاف تقدمها بحجة قوننتها , و لتستعيد أكثر ما يمكنها من المكاسب التي انتزعها الناس في المرحلة الثورية .
الجمعية التأسيسية بما تنتجه من تسكين و تثبيط للهمم , و الديكتاتورية , بممارستها القمع و القتل , هما الخطران اللذان يهددان أي ثورة . و يجب على الأناركيين أن يوجهوا جهودهم ضدهما .
ليكن هذا واضح تماما : أنا لست من أنصار نظرية “كل شيء أولا لا شيء” . إنني أعتقد أنه لا يوجد أي شخص يتصرف بهذه الطريقة بالفعل : إن هذا سيكون مستحيلا .
إنه مجرد شعار يستخدمه الكثيرون ليحذروا من وهم الإصلاحات الجزئية و التنازلات المزعومة من قبل الحكومة و السادة , و للتذكير دوما بضرورة و إلحاح الفعل الثوري : إنه عبارة يمكن أن تخدم , إذا فسرت بشكل فضفاض , كحافز للنضال ضد كل شكل من أشكال الطغاة و المضطهدين . لكنها إذا أخذت حرفيا , فإنها هراء واضح .
“الكل” هو المثال الذي يصبح أكثر تقدما و أوسع مع تحقيق التقدم إلى الأمام , و لذلك لا يمكن الوصول إليه أبدا . “لا شيء” سيكون دولة همجية ما دون أية حدود , أو على الأقل خضوع مستسلم للاضطهاد القائم .
أعتقد أنه يجب على الإنسان أن يأخذ كل ما يستطيع أخذه , سواءا أكان ذلك قليل أم كثير : أن يفعل أي شيء يستطيع عمله اليوم , بينما يناضل دوما ليجعل ما يبدو مستحيلا اليوم ممكن في الغد .
مثلا لو أنه ليس بمقدورنا اليوم أن نتخلص من أي شكل من أشكال الحكومات , فإن هذا ليس سببا كيلا نهتم بالدفاع عن الحريات القليلة المكتسبة و أن نناضل لنحصل على المزيد منها . إذا لم يمكننا اليوم أن نلغي النظام الرأسمالي بالكامل و ما يؤدي إليه من استغلال للعمال , فهذا ليس سببا لنتوقف عن النضال للحصول على أجور أعلى و ظروف عمل أفضل . إذا لم نتمكن من أن نلغي التجارة و أن نستبدلها بالتبادل المباشر بين المنتجين , فهذا ليس سببا كي نتوقف عن السعي وراء وسائل الخلاص من استغلال التجار و المستغلين بأكثر ما يمكننا . إذا كانت قوة المضطهدين ( بكسر الهاء ) و حالة الرأي العام تحول الآن دون إلغاء السجون و توفير أي دفاع بوسائل أكثر إنسانية ضد كل من يرتكب الآثام , فلا يجب لهذا أن نفقد الحافز للعمل على إلغاء عقوبة الإعدام , و السجن مدى الحياة , و الحبس الانفرادي , و عموما , كل الوسائل الأكثر وحشية للقمع التي يمارسها ما يسمى بالعدل الاجتماعي , لكن التي تصل في الواقع إلى مستوى الانتقام أو الثأر . إذا لم يكن بإمكاننا إلغاء الشرطة , لا يجب أن نسمح لهذا السبب للشرطي بأن يضرب السجناء و أن يسمح لنفسه بكل أشكال التجاوزات متجاوزا القيود التي تضعها له القوانين القائمة بالفعل …
سأتوقف هنا , لأن هناك الآلاف و الآلاف من الحالات , سواء في الحياة الشخصية أو الاجتماعية , عندما لا يتمكن المرء من الحصول على “كل شيء” , لكن يجب عليه أن يحاول أن يحصل على أكثر ما يمكنه .
عند هذه النقطة , يظهر سؤال ذا أهمية بالغة عن أفضل الطرق للدفاع عن ما حصلنا عليه و النضال في سبيل الحصول على المزيد , لأن هناك طريقة واحدة لإضعاف و قتل روح الاستقلال و وعي المرء بحقه , و بالتالي تهدد الحاضر و المستقبل نفسيهما , بينما هناك طريقة أخرى تستخدم كل نصر محدود للتقدم بمطالب جديدة , مهيئة العقول و البيئة بذلك لانعتاق كامل بعيد المدى .
ما يشكل سبب وجود الأناركية هو الإيمان بأن الحكومات – الديكتاتوريات , البرلمانات , الخ – هي دائما أدوات للمحافظة , الرجعية , الاضطهاد , أما الحرية , العدالة , و خير الجميع فإنه يجب أن يأتي من النضال ضد السلطة , أن يأتي من الاتحاد الحر و من الاتفاق الحر بين الأفراد و المجموعات .
هناك مشكلة تقلق الكثير من الأناركيين هذه الأيام عن حق .
حيث يجدون أنه من غير الكافي العمل على دعاية مجردة و إعداد ثوري تقني , الأمر غير المتاح دائما و الذي يمارس دون معرفة متى ستكون مفيدة , فإنهم يبحثون عن شيء ما عملي ليفعل هنا و الآن , ليحقق أكثر ما يمكن من أفكارنا بغض النظر عن الظروف غير المواتية , شيء سيساعد أخلاقيا و ماديا الأناركيين أنفسهم و سيخدم في نفس الوقت كمثال , مدرسة , حقل تجارب .
تأتي المقترحات العملية من عدة أطراف . جميعها جيد بالنسبة لي , إذا كانت تستجيب للمبادرة الحرة و لروح التضامن و العدالة , و تؤدي إلى أن تدفع الأفراد بعيدا عن سيطرة الحكومة و السادة . و لنتجنب تضييع الوقت في نقاشات تتكرر باستمرار لن تؤدي أبدا إلى حقائق أو أفكار جديدة , فإنني أشجع أولئك الذين يمتلكون مشروعا أن يحاولوا تطبيقه فورا حالما يجدون الدعم من العدد الأقل الضروري من المشاركين , دون انتظار , غير مجدي عادة , لدعم الجميع أو الأكثرية : – الخبرة ستكشف فيم إذا كانت هذه المشاريع ممكنة و ستسمح لتلك القادرة على الحياة بأن تستمر و تنمو .
دع كل فرد يحاول أن يسلك الطرق التي يعتبرها الأفضل و الأكثر ملائمة لطبيعتهم , سواء اليوم فيم يتعلق بالأشياء الصغيرة التي يمكن تحقيقها في البيئة الحالية , أو في الغد على الأرض الهائلة التي ستوفرها الثورة لنشاطنا . في أي حال , ما هو إلزامي بالنسبة لنا منطقيا , إذا لم نكن نود أن نكف عن كوننا أناركيين حقا , هو ألا نتخلى أبدا عن حريتنا و نضعها في أيدي فرد أو ديكتاتورية طبقية , أو طاغية أو جمعية تأسيسية , لأن ما يتوقف علينا في نهاية الأمر , هو أن حريتنا يجب أن تقوم على الحرية المتساوية للجميع .
* مالاتيستا : أناركي إيطالي عاش بين 1853 و 1932 .
نقلا عن http://www.marxists.org/archive/malatesta/1930/10constituent.htm
مانيفيستو الماخنوفيين *
نستور ماخنو *
1918
ترجمة : مازن كم الماز
النصر أو الموت . هذا ما يواجه فلاحو أوكرانيا في اللحظة الراهنة في التاريخ . لكننا لن نموت جميعا . هناك الكثير جدا منا . نحن البشرية . لذلك يجب أن ننتصر – ننتصر ليس لكي نتبع مثال السنوات السابقة و لكي نسلم مصيرنا إلى سيد ما جديد , بل لكي نأخذ مصيرنا في أيدينا و لكي نمارس حياتنا وفقا لإرادتنا و لتصورنا عن الحقيقة .
كان شهري فبراير شباط و مارس آذار 1918 وقت توزيع قطعان الحيوانات و الأدوات التي تم الاستيلاء عليها من ملاك الأرض في خريف 1917 و لتقسيم الأراضي بين المتطوعين , و الفلاحين و العمال المنظمين في كومونات زراعية . حقيقة أن هذه كانت لحظة حاسمة , سواء في بناء حياة جديدة أو في بناء الدفاع , كان واضحا لكل كادحي المنطقة . الجنود السابقون , تحت قيادة اللجنة الثورية المنشغلة بتحويل كل قطعان الحيوانات و الأدوات من ملكية ملاك الأرض و صغار الملاك الأثرياء إلى ملكية للكومونة , تركوا لهم زوج من الأحصنة , بقرة أو اثنتين ( حسب عدد أفراد عائلتهم ) , محراث , آلة بذار , جزازة عشب , و مذراة ( أداة لذر القمح ) , بينما توجه الفلاحون إلى الحقول لينهوا مهمة إعادة توزيع الأرض التي بدأت في الخريف الماضي . في نفس الوقت , بعض الفلاحين و العمال , الذين كانوا قد نظموا أنفسهم بالفعل في كومونات ريفية في الخريف , تركوا قراهم مع عوائلهم و احتلوا أراضي ملاك الأراضي السابقين , متجاهلين واقع أن وحدات الحرس الأحمر لائتلاف البلاشفة و الاشتراكيين الثوريين قامت , بما يتوافق مع المعاهدة التي وقعها مع الإمبراطورين النمساوي و الألماني ( أي معاهدة بريست التي تركت أوكرانيا الثائرة تحت سيطرة الجيوش الألمانية و النمساوية – المترجم ) , قد أخلت أوكرانيا بالفعل تاركة إياها لتخوض بتشكيلاتها الثورية العسكرية الصغيرة معركة غير متكافئة ضد الوحدات النمساوية و الألمانية النظامية و التي تعاونها وحدات مجلس الرادا الأوكراني المركزي . على الرغم من ذلك استقروا هناك دون أن يضيعوا أي وقت في إعداد قواهم : جزء يقوم بالعمل الربيعي في الكومونات و جزء يشكل وحدات قتالية للدفاع عن الثورة و مكتسباتها , التي انتزعها الكادحون الثوريون بأنفسهم , إن لم يكن في كل مكان , ففي كثير من المناطق , خطوة بخطوة , معطين بذلك المثل للبلد بأكمله .
جرى تنظيم الكومونات الزراعية في معظم الحالات من قبل الفلاحين , رغم أن تركيبتها كانت في بعض الأحيان مزيجا من الفلاحين و العمال . و جرى تنظيمها على أساس المساواة و التضامن بين أعضائها . كل أعضاء هذه الكومونات – من نساء و رجال يهبون أنفسهم بحماسة لأداء مهامهم سواء في الحقل أو في المنزل . المطابخ و غرف الطعام هي أيضا تابعة للكومونة . لكن أي عضو من الكومونة يرغب بأن يطبخ لوحده لنفسه و لأطفاله أو أن يأخذ الطعام من مطبخ الكومونة و أن يأكله في منزله الخاص , لا يواجه بالاعتراض من بقية أعضاء الكومونة الآخرين .
كل عضو في الكومونة , أو حتى مجموعة كاملة من الأعضاء , يمكنهم أن ينظموا أمور الطعام بالطريقة التي يعتبرونها الأفضل , طالما أنهم يبلغون الكومونة مسبقا , بحيث أن كل الأعضاء سيعلمون بذلك و يستطيعون أن يقوموا بالإعدادات الضرورية في مطبخ و مخزن الكومونة . من التجربة كان من الضروري لأعضاء الكومونة أن ينهضوا في الوقت المناسب في الصباح ليهتموا بالثيران و الأحصنة و سائر الحيوانات و للقيام بأنواع أخرى من العمل . يمكن لأي عضو في أي وقت أن يغادر الكومونة طالما أنه أبلغ مسبقا رفاقه الأقرب الذين يساهم معهم في أعمال الكومونة , بحيث أنه يمكن للأخيرين أن يقوموا بالعمل أثناء غيابه . كانت هذه هي الحالة في فترات العمل . أما في فترات الراحة ( اعتبر يوم الأحد يوم راحة ) فإن كل أعضاء الكومونة يأخذون راحة فيه بالدور ليذهبوا في رحلات .
تجري إدارة كل كومونة من الاجتماع العام لكل أعضائها . بعد هذه الاجتماعات , يعرف كل عضو المهمة الخاصة به و يعرف أية تغييرات عليه أن يقوم بها و هكذا . فقط مسألة التعليم في الكومونة لم تحدد بالضبط لأن الكومونات لم تكن تريد إحياء النمط القديم من المدرسة . كأسلوب جديد استقروا على المدرسة الأناركية ل ف . فيرر ( 1 ) ( التي قرأت تقارير عنها و وزعت نشرات عنها من قبل مجموعة من الأناركيين الشيوعيين ) , لكن لم يجر تدريب الناس بعد بشكل مناسب و لهذا سعوا من خلال مجموعة من الأناركيين الشيوعيين لاستقدام رفاق أفضل تعليما من المدن و فقط كحل أخير قاموا بدعوة معلمين يعرفون فقط الطرق التقليدية للتلقين إلى مدارسهم الكومونية .
كانت هناك 4 كومونات زراعية في دائرة نصف قطرها 3 إلى 4 أميال في غولاي – بولي ( مسقط رأس نستور ماخنو – المترجم ) . لكن هناك الكثير . لكني سأتكلم بإسهاب عن هذه الكومونات الأربعة لأنني شخصيا لعبت دورا مباشرا في تنظيمها . و فيها جميعا بدأت تعطي نتائجها المثمرة تحت مراقبتي , أو في حالات قليلة باستشارتي . لقد منحت أحدها , و لعله أكبرها , عمل يومين في الأسبوع , أثناء الربيع في نثر البذار في الحقول خلف المحراث أو آلة البذار , و قبل و بعد البذار في العمل المنزلي في الأرض المزروعة أو في متاجر الآلات و ما إلى ذلك . في الأيام الأربعة المتبقية من الأسبوع عملت في غولاي بولي في مجموعة الأناركيين الشيوعيين و في لجنة المقاطعة الثورية . لقد طلب هذا مني أعضاء المجموعة و كل الكومونات . و قد تطلب ذلك أيضا حقيقة الثورة نفسها , التي تطلبت تجميع و تنظيم القوى الثورية ضد الثورة المضادة التي كانت تتقدم من الغرب في شكل الجيوش الألمانية و المجرية – النمساوية الملكية و الرادا المركزي الأوكراني .
في كل الكومونات كان هناك بعض الفلاحين الأناركيين , لكن معظم الأعضاء لم يكونوا أناركيين . على الرغم من ذلك فقد أحسوا بالتضامن الأناركي في حياتهم في الكومونة كما بدا في الحياة العملية للكادحين العاديين الذين لم يتذوقوا بعد السم السياسي للمدن , مع مناخ الخداع و الخيانة التي تخنق حتى الكثيرين ممن يسمون أنفسهم أناركيين . تألفت كل كومونة من 10 أسر من الفلاحين و العمال , يبلغ عددها 100 عضو أو 200 أو 300 . حصلت هذه الكومونات من الأرض على ما يمكن أن تعمل فيها بعملها الخاص . وزعت الحيوانات و الأدوات بينها حسب قرار مؤتمرات المناطق للجان الأرض .
و هكذا بدأ الكادحون الأحرار للكومونات بالعمل , بالتناغم مع الأغاني الحرة و المبهجة التي عكست روح الثورة و أولئك المقاتلين الذين تنبئوا بها و ماتوا في سبيلها أو عاشوا و بقوا ثابتين في نضالهم في سبيل “عدلها الأسمى” , الذي يجب أن ينتصر على الظلم , و يزداد قوة , و يصبح مرشد حياة البشرية . لقد قاموا ببذار حقولهم و حصد مزارعهم , واثقين بأنفسهم و في عزيمتهم الثابتة كيلا يسمحوا بعودة أولئك الذين لم يعملوا أبدا في الأرض بل الذين امتلكوها بحسب قوانين الدولة و الذين يحاولون أن يملكوها ثانية .
سكان القرى و الضيع المتاخمة لهذه الكومونات , الذين كان وعيهم السياسي أقل و لم يتحرروا بعد من العبودية للكولاك , شعروا بالغيرة تجاه أعضاء الكومونة و عبروا تكرارا عن رغبتهم بأن يأخذوا كل القطعان و الأدوات التي حصلوا عليها من ملاك الأرض السابقين و يوزعوها فيما بينهم . “ليشتريها أعضاء الكومونة منا” كما قد يقولوا . لكن هذه الرغبة أدينت بشدة من الغالبية العظمى من الكادحين في جمعيات قراهم و في كل المؤتمرات . غالبية الكادحين رأت في تنظيم الكومونات القروية الجنين ( النواة ) الصحية لحياة اجتماعية جديدة , مع انتصار الثورة و اقترابها من ذروتها الخلاقة , التي ستنمو و تقدم مثالا عن شكل حر و كوموني للحياة إن لم يكن في البلد برمته , فعلى الأقل في قرى و ضيع منطقتنا .
جرى قبول النظام الكوموني الحر من قبل سكان منطقتنا على أنه الشكل الأعلى للعدالة الاجتماعية . لكن في الوقت الحالي لا يلتزم جمهور الناس بها مرددين أن أسبابهم في ذلك هو تقدم الجيوش الألمانية و النمساوية , و غياب أي تنظيم لهم , و عجزهم عن الدفاع عن هذا النظام ضد السلطات “الثورية” الجديدة و المضادة للثورة . لهذا السبب فإن السكان الكادحين لمنطقتنا يحصرون نشاطهم الثوري الفعلي في دعم تلك الأرواح الجريئة التي بينهم بكل وسيلة , أولئك الذين استقروا على أراضي ملاك الأرض القدامى و نظموا حياتهم الاجتماعية و الاقتصادية على أسس كومونية حرة .
( 1 ) فرانسيسكو فيرر ( 1859 – 1909 ) مؤسس المدرسة الحديثة , التي تعزز روح الاستقلال و العفوية بين الطلاب . فيرر كتحرري معروف حوكم أمام محكمة عسكرية و أعدم عام 1909 بتهمة التآمر على الملك الإسباني و التحريض على الثورة في برشلونة .
* نستور ماخنو ( 1889 – 1934 ) فلاح و أناركي أوكراني و قائد جيش الفلاحين الأناركي المنتفض الذي قاتل ضد الجيوش الألمانية و النمساوية و الرادا الأوكراني الرجعي و ضد الجيش الأحمر رغم أن علاقته بالأخير مرت بمراحل من الهدوء أو التحالف و من القطيعة و الاقتتال , قبل أن يدمر الجيش الأحمر قواته في عام 1921 . لعب دورا رئيسيا في صياغة برنامج الاتحاد العام للشيوعيين التحرريين أو للأناركيين عام 1926 الذي حاول استخلاص العبر من تجربة الأناركيين الروس في الثورة الروسية . و سمي الجيش الذي كان يقوده بالماخنوفيين نسبة لقائده نستور ماخنو .
من القاهرة إلى ماديسون : الأمل و التضامن حيان ! لميديا بنجامين
بقلم ميديا بنجامين
ترجمة : مازن كم الماز
22 فبراير شباط 2011
هنا في ماديسون , ولاية ويسكونسين , حيث احتل المحتجون مبنى برلمان الولاية لإيقاف مسودة القانون الوشيك الذي سيلغي حق العمال في إجراء اتفاقيات جماعية , تجد أصداء ما جرى في القاهرة في كل مكان . سرت البهجة بين المحتجين لرؤية صورة مهندس مصري اسمه محمد صلاح الدين نصير و هو يرفع لافتة في ميدان التحرير تقول “مصر تدعم عمال ويسكونسين – عالم واحد , ألم واحد” . أما لافتات المحتجين في ويسكونسين فكانت تقول : أهلا بكم إلى ويسكايرو” ( دمج كلمتي ويسكونسين و القاهرة بالانكليزية ) , “من مصر إلى ويسكونسين : ها نحن ننهض” , و “الحاكم والكر ( حاكم ولاية ويسكونسين ) : إنه مباركنا” ( أي مبارك الخاص بنا ) . اللافتة التي جئت بها مباشرة إلى هنا من ميدان التحرير تقول “التضامن مع عمال مصر” كانت تتدلى من شرفة مبنى البرلمان إلى جانب رسائل التضامن من كل أنحاء البلاد .
رحلتي من القاهرة إلى ماديسون تبدو مثل شبكة ( صلة وصل ) بينهما . بعد أن خيمت مع الطلاب و العمال في مبنى برلمان الولاية أقمت حلقة نقاش في الصباح الباكر عما يعنيه أن أكون شاهدة عيان للثورة المصرية , و عن النضالات التي تجري الآن في أماكن مثل ليبيا , البحرين , و اليمن . أخبرني الأصحاب طوال اليوم كم كان ملهما الاستماع لأخبار الانتفاضات في العالم العربي .
البعض أخذ دروس أحداث القاهرة حرفيا ( كما هي ) . عندما رأيت مبنى برلمان الولاية و قد بدأ البلى يصيبه من كونه أصبح سكنا لآلاف المحتجين , ذكرت لهم أن الناشطين في القاهرة كانوا يفركون أرض ميدان التحرير بانتظام ليبقوها نظيفة , مصممين على أن يظهروا كم يحبون المكان الذي حرروه . بعد ساعات قليلة , في بهو المبنى في ماديسون , كان الناس يركعون على أيديهم و ركبهم و هم يفركون الأرضية الرخامية . “نحن نتعلم بسرعة” أخبرتني إحدى طالبات المدرسة الثانوية و هي تبتسم بينما كانت تلتقط بقايا كعكك ملتصقة بالأرض .
لقد سمعت أصداء أحداث القاهرة في قاعة الاستماع في ماديسون حيث اجتمع صف لا ينقطع من البشر طوال الأسبوع ليقدموا شهاداتهم . أعضاء الجمعية الديمقراطيون كانوا يعطون الأشخاص فرصة ليعبروا عن هواجسهم بصدد القانون الوشيك لحاكم الولاية . في هذا التدفق المستمر للشهادات الحارة , تحدث الناس عن آثار هذا القانون على عوائلهم – على صافي أجرهم , رعايتهم الصحية , و تعويضاتهم التقاعدية . تحدثوا عن أن حاكم الولاية يخلق أزمة ميزانية كي يحطم النقابات . و تحدثوا عن تاريخ نضالات العمال لينتزعوا أجورا كافية و لتوفير ظروف حياتية مقبولة و بدلات لائقة . و مرة تلو أخرى سمعت الناس يقولون “لقد رأيت كيف كان الشعب المصري قادرا على أن ينهض و يطيح بديكتاتورية عمرها 30 سنة , و هذا ألهمني لكي أنهض و أقاوم هذا القانون” .
إن التضامن بالفعل شيء جميل . إنها طريقة نظهر من خلالها توحدنا مع كل البشرية , إنها طريقة لكي نؤكد على إنسانيتنا نفسها . قامت مجموعة نساء من أجل السلام Codepink بإرسال زهور إلى الناس في ميدان التحرير – كانت إشارة ( إيماءة ) استقبلها المصريون بالقبلات و العناق و الدموع . انفجر المخيمون في ماديسون هاتفين عندما سمعوا أن مصريا قد اتصل بمطعم بيتزا محلي و طلب منه الكثير من البيتزا لإطعام المحتجين . “لم تكن البيتزا أبدا أطيب مثل الآن” , هكذا علق رجل إطفاء من ويسكونسين عندما علم أن بيتزا الثوم التي يأكلها قد جاءت من متضامنين من القاهرة .
المهندس المصري محمد صلاح الدين نصير , الذي انتشرت صورته و هو يعبر عن تضامنه مع عمال ويسكونسين , لديه الآن الآلاف من الأصدقاء الأمريكيين الجدد على الفيسبوك . كتب في مدونته أن الكثير من أصدقائه الجدد فوجئوا بموقفه المتضامن لكنه كما قال تعلم أننا “نعيش في عالم واحد , و تحت نفس السماء” .
كتب محمد : “إذا لم يكن الإنسان قادرا على أن يشعر بآلام البشر الآخرين , يكون عندئذ كل شيء أوجدناه و شيدناه منذ بداية الوجود نفسه عرضة للخطر” . “يجب ألا نسمح للحدود و للفوارق بأن تفصل بيننا . لقد وجدنا مختلفين لكي يكمل أحدنا الآخر , لكي نندمج و نعيش معا . عالم واحد , ألم واحد , إنسانية واحدة , أمل واحد” .
ميديا بنجامين : إحدى مؤسسات Global Exchange : http://www.globalexchange.org و Codepink , نساء من أجل السلام http://www.codepinkalert.org . إنها أيضا مؤلفة كتاب : لا تخف يا غرينغو : امرأة هندوراسية تتحدث من القلب . عنوانها الالكتروني هو medea@globalexchange.org
ڕاستی دهربارهی بهلشهفیکهکان*
نووسینی ئێما گوڵدمان
و. له فهرهنسییهوه: سهلام عارف
ئهم تێکسته دوا بهشداریکردنم دهبێت بهرلهوهی بگهڕێمهوه بۆ بهندیخانهیEfferson City Missori من لهوێ بهندکراوم بۆ ماوهی دوو ساڵ، تێکسته ههڵسهندگاندنێکه دهربارهی شای مۆجیزهکانی بهلشهفیکهکان واته )شۆڕشی ڕووسی ، (ئهمڕۆ ئهو مۆجیزهیه بۆته ئیلهامی نهشونماکردنی بهلشهفیکهکان له دهوڵهته یهکگرتووهکانی ئهمریکا.
ئهوهی سهرهکییه و گرنگه لهم باسهدا ئهوهیه که ئهمریکاییهکان له ماهیهتی بهلشهفیکهکان تێبگهن تا بزانن ئهوانه لهکوێوه هاتوون، ئێستاکه خهریکی چین و بهرهو کوێش دهچن؟
بهلشهفیك وشهیهکی ڕووسیه بۆ شۆڕشگێڕهکان به کار دههێنرێت، بهتایبهتی بۆ ئهو باڵهی که لانی زۆر و ههرهگرنگی بهرژهوهندییه کۆمهڵایهتی و ئابوورییهکانی چین و توێژه ههژار و بێدهرهتانه کۆمهڵایهتییهکان دهردهبڕن و بهرگرییان لێدهکهنو دهربڕینهکانیان بوونهته ئاوێنهی ئهو بهرژهوهندییانه.
سهردهمی کۆنگرهی پارتی کرێکارانی سۆسیال دیموکراتی ڕووسی -1903- شۆڕشگێڕه ههره ڕادیکالهکان، تهواو وهڕس و توڕه بوون له پهرهسهندنی تهوژمی خۆبهدهستهوهدان و ڕیفۆرمخوازی ناو ڕیزهکانی حزب، بۆ پهرچدانهوهی ئهو تهوژمه بهلشهفیکهکان دهستیان کرد به خۆڕێکخستن له ڕێکخستنێکی بهلشهفیکیدا دژی تهوژمی مهنشهفیکی، مهنشهفیکهکان ئهوانه بوون، که پهنگیان خواردبووهوه و ڕازیبوون به پێشکهوتنی خاووخلیچك و ڕیفۆرمخوازانه، به واتایهکی تر پێشکهوتنی ههنگاو به ههنگاو. له سهرهتاوه، لینین، دواتر ترۆتسکی به جووته بوون به دوو وهستای کارامهی ئهو تهوژمه، ههر بۆ ئهو مهبهستهش بوو شێوازی کارکردنی )دابڕان و کهرتبازیان( ههڵبژارد، بێ وچان دهستیان دایه دروستکردنی پارتیی بهلشهفیك لهسهر بنهمایهکی تۆکمه و ئهوان تا ڕوودانی شای مۆجیزهکان سهرقاڵی ئهو کاره بوون. به لای سیاسهتبازانی گرووپ و پارتییه سۆسیالیستهکانی دهرهوه و ناوهوه، شۆڕش مانای ڕووخاندنی تسار (قهیسهر) و دامهزراندنی حکوومهتێکی لیبریالی دهبهخشێت، لای لینین و ترۆتسکی و لایهنگیرهکانیان، شۆڕش مانایهکی قووڵتری ههبوو، ههروهها مهودایهکی دوورتر و فراوانتری ههبوو و دهبوو کاروکاردانهوهی له ههموو بوارهکانی ژیاندا بههێز بێت، ئهوان تهواو ئاقڵ و هۆشمهند بوون و به باشی لهو مهسهلهیه گهیشتبوون، ئهو ئاقڵی و هۆشمهندییهشیان زادهی مێشکی خۆیان نهبوو، بهڵکو له پێویستییه به پهله و گرنگهکان و له بهئاگاهاتنهوهی گهلی ڕووسهوه سهرچاوهی گرتبوو،ههر لهبهر ئهوهش بوو فرهلایهنی و پارادۆکسی نائاسایی و نموونهیی مۆجیزهکه لهوێوه سهرچاوهی گرتبوو، ئهو پارادۆکسه شاراوه نییه بهباشی به چاوی خۆمان له واقعهکهدا دهیبینین و ههر شهقی ئهو واقعهشه سۆسیال دیموکراته مارکسییهکانی –لینین–ترۆتسکی– ناچار کرد تاکتیکێکی شۆڕشگێڕانهی ئهنارکی پیاده بکهن، دهبێت ئهوه له یاد نهکهین پیادهکردنی ئهو تاکتیکه نهیتوانی ئهنارکیستهکان له خشته بهرێت لهوانه بۆ نموونه– کرۆپۆتکین، شێرکهسۆڤ و تایۆڤسکی– ئهو تاکتیکهیان دایه بهر نهشتهری ڕهخنه و وتیان، ئهو تاکتیکه به ڕهچهڵهك میتافیزیکی ئهڵمانییه و به مارکسییهت موتوربهکراوه.
ڕاسته و نکۆڵی لهوه ناکرێت که بهلشهفیکهکانی 1903 نێتپاک و شۆڕشگێڕ بوون، بهڵام ئهو مۆجیزانه که ههموو ڕۆژێك شۆڕشی ڕووسی بهرههمی دههێنان، دهریانخست که تیۆرهکانیان نزم و نیوهناچڵن، بهلشهفیکهکان بڕوایان وا بوو که نه مهرجه و نه پێویسته ڕووسیا به قۆناغێکی پیشهسازیدا تێپهڕ ببێت، تا بۆرژوازی ڕۆڵی مێژوویی خۆی ببینێت و نامهی خۆی بگهیهنێته مهنزڵ، ههروهها لهمیانهی ئهو پرۆسهیهشدا ئهو بوارهش بڕهخسێت که زوربهی زۆری خهڵكیش ڕۆڵی خۆیان ببینن، بازدانیان بهسهر ئهو قۆناغهدا مهترسییهکی گهوره بوو، ئهنجامی خراپی لێکهوتهوه، باکۆنین دهربارهی ئهو مهسهلهیه وتویهتی: “کاتێك زۆربهی زۆری خهڵك هۆشمهند دهبێت به دهسهڵاتی ئابووریی خۆی، مێژووی خۆی دروست دهکات و خۆی ئازاد دهکات له ههموو ئهو خوونهریته کهڵهکهبووانه که له ڕابوردوویهکی مردوهوه به میرات بۆی ماوهتهوه.” نموونهیهك لهو نموونانه ئهو پهیمان و گرێبهستانه بوون که مۆرکرابوون له دهوری مێزهکان بهبێ ئهوهی داوا و پێویستی سهردهمهکه بووبێتن.
ئهمڕۆ گهلی ڕووس هۆشیاره و گۆڕانێکی مهزنیش ڕوویداوه، ئهوهش وایکردووه که بهلشهفیکهکان تهنها نوێنهرانی تیۆری بن و هیچی تر، ئهگهر لینین و ترۆتسکی گوێیان بدایهته هاوار و ئهندێشهکانی گهل، نهك ههر نهیاندهتوانی تیۆرهکانیان بهو جۆره دابڕێژن، بهڵکو نهشیاندهتوانی لهو جێگانهشدا بمێننهوه که داگیریان کردووه، ئهگهر ئهو دووانه، لینین و ترۆتسکی، دهربڕینهکانیان له پێناوی خهڵکیدا بووایه، بهو جۆره گهماڕۆی داواکارییهکانی خهڵکیان نهدایه و به زهبروزهنگ مامهلهیان لهگهڵدا نهکردنایه، یهکجار بهو جۆره سهنگی پلهوپایه و پێشبینیکردنه پێغهمبهرییهکان دانهدهبهزی، به واتهیهکی تر ئا بهو جۆره چارهڕهش و ڕهزاقورس نهدهبوون.
ئهوهتا ماوهیهکه لینین و ترۆتسکی، بهوه تاوانبار دهکرێن که گوایه بهکرێگیراوانی ئهڵمانیان و له ڕێگهی –Kaiser-وه پارهیان دهدرێتێ، ئهوانهی ئهو قسه و قسهڵۆکانه ههڵدهبهستن و دهیانهێنن و دهیانبهن ڕۆژنامهکانن، بهبێ ئهوهی هیچ بهڵگهیهکیان به دهستهوه بێت. هیچ لهوه بۆگهنتر و قێزهونتر نییه که کهسێك بهو جۆره تاوانبار بکهیت، تهنها لهبهرئهوهی لهگهڵ ئهم ڕستهیهدا: “دهبێت ئێمه بجهنگێین بۆ زامنکردنی ئاسایشی دنیا و پاراستنی دیموکراتیهت.” هاوڕا نییه و دژایهتی دهکات.
ئێمه ههڵسهنگاندنی تایبهتی خۆمان ههیه دهربارهی لینین و ترۆتسکی و هیچ پێویستییهکیشمان بهوه نییه پاساو بهێنینهوه بۆ ئهو گهلحۆ و ساویلکانه که هێنده خۆشباوهڕن و بڕوایان وایه که ڕۆژنامهنووسان ههرگیز (درۆ ناکهن).
کاتێك ترۆتسکی له وڵاته یهکگرتووهکانی ئهمریکا بوو له خانوویهکی گچکهی پیسا دهژیا و تهواو ههژار بوو، ڕۆژنامهیهکی سۆسیالیستی سهر به جووهکان بهڵێنیان دایه که ژیان و گوزهرانی باش دهکهن، ئهگهر بێت و دهست ههڵبگرێت له گهرموگوڕی و ههڵپهی شۆڕشگێڕانهی خۆی، بهڵام ترۆتسکی ئهو بهڵێن و داوایهی ئهوانی ڕهت کردهوه و ههر سوور بوو لهسهر ههڵوێستی خۆی و ههژاری و ڕێزگرتن له کهسایهتیی خۆی ههڵبژارد و کاتێکیش که بڕیاری ئهوهی دا بگهڕێتهوه بۆ ڕووسیا بۆ خهرجی گهڕانهوهکهی پیتاکیان بۆ کرد، ئاوهها بوو ژیان وگوزهرانی ئهو بهکرێگیراوهی ئهڵمانیا!!!!
دهربارهی لینینیش، لینین، ههموو ژیانی خۆی تهرخان کردبوو بۆ خهباتکردن له پێناوی ڕووسیادا، له براکهیهوه خهزێنهیهك له بیروباوهڕی شۆڕشگێڕانهی به میرات بۆ به جێ مابوو، براکهی به فهرمانی تزار کوژرابوو، واته لینین بیانوویهکی کهسی خۆی ههبوو لهو ڕقوکینه ئهستوورهیدا که ههیبوو بهرامبهر ئۆتۆکراسی ڕووسی، لینین ژیانی خۆی تهرخان کردبوو بۆ ئازادکردنی ڕووسیا. چهند ستهم و مهترسیداره کهسێکی ئاوهها تاوانبار بکهیت به سیخوری ئیمپریالیزمی ئهڵمانی، بهڵام دهبێت ئهوه له یاد نهکهین که هاژه و هوژه و گیڤهگیڤی لینین وترۆتسکی بوونه بێدهنگییهکی شهرمهزارکهر، کهسایهتییه بههێز و بهرزهکهیان بوو به گهندهڵی، ئیتر گهندهڵیش بوو به شوناسنامهی سهرکرده ناسراوهکانی شۆڕش، بهو شوناسنامهیه نهبووایه کهس نهیدهناسینهوه، ئهو حاڵهتهش سهری سهرانی بهلشهفیکه ئهمریکاییهکان نهبێت، سهری هیچ کهسێکی تری نهسووڕماندبوو، ئهو سهره بهلشهفیکییانه که مهسهلهی شۆڕشیان لێ بووهته مهتهڵێك و بۆیان ههڵنایهت، ئهوهی ئهوانه دهیزانن ههر ئهوهیه که ئهو جۆره شۆڕشه نامۆیه به گیانی ئهمریکا و ئهمریکاییهکان. دهبێت ئهوهش بووترێت وهنهبێت ئهو سهره بهلشهفیکییانه نهیانهوێت له بهها و بهرزیی خونهریتی شۆڕشگێڕی و شۆڕش تێبگهن، تا بزانن شۆڕش چییه و تهرحی چییه بۆ مهزنی و سهروهریی دهوڵهت؟
ئهمریکاییه مامناوهندهکان بڕوایان وایه که شۆڕش له وڵاتهکهیاندا هیچ پاساوێکی نییه و بێفهڕه، به لای ئهو ئهمریکاییه مامناوهندانهوه تاریکستانی ڕووسی دهبووایه حکوومهتی تهفروتوونا نهکرایه و حکوومهتێك پێکبهێنرایه له جۆری حکوومهتهکهی لهمهڕ خۆیان و وهك تاکتیکێکیش ڕێزی سهرۆکی حکوومهت بگیرایه، ههروهها کهمێك ڕێزی ئۆتۆکراسیی ڕووسی بگیرایه و یا ههر هیچ نهبێت داوای لێبووردنی لێبکرایه، جا ئێوه ڕووسیا بهێننه پێشچاوی خۆتان وهك چۆن ئهو ئهمریکاییه مامناوهندانه بۆی دهچن و تێیگهیشتوون.
بهلشهفیکهکان لیبریالهکانیان ڕاونا و دهرپهڕاند، بۆ نموونه میلیکۆڤ و ههروهها کرێنسکی، له ههمان قاپییهوه که تزاریان لێوه دهرپهڕاند، ئهوه جگه لهوه که کهوتبوونه وێزهی مهلیك و خاوهنزهوییهکان، ههر وهك چۆن بهربووبوونه وێزهی کاپیتالیزمیش. له ڕاستیدا ئهو جۆره مومارهسانه لهگهڵ گیانی ئهمریکاییهکاندا ناگونجێن**
ڕووسهکان هیچ خۆشییهك و لهزهتێکیان نه دیت و نه چێشت له دیموکراتیهت و پهروهردهکردنی کولتووری و بهها دهستورییهکان و دابینکردنی لانی کهمی یهکسانی، ههڵبهت ئهوهش لهوهوه سهرچاوهی گرتبوو که تهنها ئۆتۆکراسییهك خرابووه جێگهی دانهیهکی تر. بێگومان کارێکی لهو چهشنهش ئهنجامهکهی لهوه باشتر نابێت، به واتهیهکی تر کاکڵهی سیاسهتی سیاسهتبازهکان و کاکڵهی شۆڕش جیاوازن و دژ به یهکن.
گهلی ڕووسی له لابردنی نیکۆلاسی دووهمدا چاوهڕانی دهستپێکردنی شۆڕشی دهکرد، نهك کۆتایی شۆڕش.
بۆ ئهم باسه پێویسته ئهم پرسیاره بکهین، ئهو زوڵوزۆره که له –موجیك -Moujik- دهکرا له چیدا خۆی دهنواند و کێ دهیکرد؟ لهوهدا خۆی دهنواند که تسار تاجی سهریانی داگرتبوو و دهسهڵاتهکانیانی سنووردار کردبوو،موجیك تهنها ناڕازی و ڕقئهستوور نهبوو له تسار، لهوانهش بێزار و ڕقئهستور بوو که باجیان دهسهند و زهویان داگیر دهکرد و ههر کهسێکیش لهوان باجی نهدابا شهلاقیان لێدهدا، یا ڕهوانهی بهندیخانهکانیان دهکرد، ههروهها لهوهش دهترسان ئاژهڵهکانیشان تاڵان بکهن. به کورتی کلیلی ژیانیان به دهست توێژێکی سهروهرهوه بوو.
موجیك هێنده سۆز و خۆشهویستی بۆ زهوی زۆر بوو نازناوی –دایك–ی پێ بهخشیبوو،ههر لهو گۆشهیهوه دهیانڕوانیه شۆڕش، به لای ئهوانهوه وهها بوو گهر شۆڕش بۆ ڕزگارکردنی زهوی نهبێت، له بهرژهوهندی خاوهنزهوییهکان نهبێت، ئهوا ڕوودانی شۆڕش نه مانایهك دهبهخشێت و نه پێویستییهکیشه. زهوی لای ڕووسهکان لهبریی ههموو شتێکه، سهفاههت، سهرچاوهی ژیانه، خۆراكبهخشه و تێرکهره. دیسانهوه پرسیارێکی تر خۆی فهرز دهکات، ئهوکاته کهی بوو که بهلشهفیکهکان وهك هێزێك له بواری کۆمهڵایهتی و ئابووریدا ڕۆڵێکی ئهوتۆیان نهما؟ ئهو کاته بوو که کاپیتالیست تساری ههڵگێڕایهوه، ئیتر بهلشهفیکهکان پاساوی نوێنهرایهتیکردنی گهلیان نهما، ههلومهرجه بابهتییهکان ئهوهی فهرز کرد بهسهر ئهوانیشدا وێنهی حکوومهتی کاتی و کرنسکی نیمچه ئاشبهتاڵێکی لێبکهن، ئهوهی به لای ڕووسهکانهوه گرنگییهکی تایبهتی ههبوو، ئهوه بوو زهویوزار و ئامرازهکانی کارکردن لهو بوارهدا ببێته موڵکی مناڵ و مناڵانی مناڵهکانیان، گرنگینهدان بهو حهز و ویستهی گهلی ڕووس فاکتهرێکی دیکه بوو بۆ لاوازبوونی بهلشهفیکهکان.
ڕووسهکان چهند سهدهیهك بوو تامهزرۆی ئهوه بوون ئهگهر بۆ جارێکیش بووه دهنگیان ببیسترێت و بگهن به ئامانجی خۆیان وێنهی گهلانی تر به تایبهتی گهلی ئهمریکایی. گهلی ڕووسی دڵنیایه لهوهی که ئهو شۆڕشه وا بهلشهفیکهکان بوونهته سهمبۆلی ئهوه ڕاز و نیاز و ئامانجی نییه و وهك ئهمریکا گهورهترین کاپیتال پێکهوه بنێت.
ئێستا با لهو گریمانه مێژووییهوه دهست پێ بکهین و وههای دابنێن که جهنگهکان ههموویان جهنگی سهرمایهدارهکانن و زۆربهی زۆری خهڵك لهو جهنگهدا بهرژهوهندییهکانی خۆیان لهگهڵ مهبهست و بهرژهوهندییهکانی ئیمپریالیستهکان نابیننهوه، به واتهیهکی تر بهرژهوهندییهکانیان دژ به بهرژهوهندییهکانی چهوسێنهرهکانیانه.
بهلشهفیکهکان جهخت لهسهر گرێبهستی ئاشتی دهکهن، بهڵام مهرجیان ههیه؛ مهرجی سهرهکیشیان ئهوهیه که نابێت هیچ گرێبهستێك (سوودمهندی و پێوهلکاندن)ی لێبکهوێتهوه. له جهنگدا ڕووسهکان زۆریان لێکوژرابوو که له ڕاستیدا دهتوانرا هێزی ئهو کوژراوانه به کار بهێنرێت بۆ دروستکردنهوه و ئاوهدانکردنهوهی وڵات، یان ههر هیچ نهبێت به کار بهێنرێت بۆ دابینکردنی ئارامی و دیموکراتیهت له دنیادا. بڕیاری ههڵگیرسانی جهنگ، بڕیاری تسار بوو، ڕووسهکان وهڕس بووبوون له قوربانیدان و ڕهتیان دهکردهوه و دژی قامچیی ئۆتۆکراسییهکان بوون، هاوپهیمانان لهسهر دوو پهت یاریان دهکرد، له لایهك دهستیان گرتبوو به باڵای ئۆتۆکراسیی ڕووسییهوه، له لایهکی ترهوه ههوڵێکی زۆریان دهدا لوتفی گهلی ڕووس بۆ لای خۆیان ڕابکێشن، ئهو هاوپهیمانه دیموکراتییانه درۆیان دهکرد، بهرژهوهندییهکانی گهلی ڕووسیان لا گرنگ نهبوو، ئهوان باش ئهوهیان دهزانی که گهلی ڕووس تامهزرۆی ئاشتییه و خوازیاری ڕزگاربوونیهتی له قامچیی ئۆتۆکراسییهکان، کهچی ئهوان واته هاوپهیمانه دیموکراتهکان نهیاندهویست شۆڕشی ڕووسی بناسنهوه و دانێکی خێری پیادا ببنێن، تهنانهت پێش ئهوهش که بهلشهفیکهکان جڵهو بگرنه دهست.
ئهوهتا ئینگلتهرا که لافوگهزافی ئهوه لێدهدات که پشتگیری وڵات و نهتهوه گچکهکان دهکات، کهچی هیند و ئیرلهندا لهژێر دهستیدا دهناڵێنن و شۆڕشی ڕووسیش ناناسێتهوه، ههروهها فهرهنسا که به لانکهی ئازادی ناوبانگی دهرکردووه بواری نوێنهری ڕووسی نهدا بهشداری کۆنفرانسی ئاشتی بکات، تهنها ئهمریکایه که شۆڕشگێڕه ڕووسهکان دهناسێتهوه، ئهویش بهو مهرجه که کرێنسکی و میلیۆکۆڤ له دهستهڵاتدا بمێننهوه.
بهلشهفیکهکان پهیامێکی گهوره و بهنرخیان گهیانده ههموو دنیا و جاڕی ئهوهیاندا که “دهبێت داواکردنی ئاشتی و گفتوگۆکردن دهربارهی ئهو مهسهلهیه به دهست گهلان خۆیانهوه بێت، ئهوانهی جهنگهکانیان ههڵگیرساندووه و ههڵدهگیرسێنن و لێیان سوودمهندن بۆیان نییه جاڕی ئاشتی بدهن و خۆیان بکهنه سووری بهر لهشکر لهو بوارهدا.”
له ڕاستیدا ئهو پهیام و ههڵوێستهی بهلشهفیکهکان بهشداریکردنێکی گهوره و گران بوو پێشکهشیان کرد به ڕهوتی پێشکهوتنی مرۆڤایهتی.
به بیروبۆچوونی بهلشهفیکهکان، پلانه دیبلۆماسییه نهێنییهکان لهوه زیاتر که پیلانگێڕان و خیانهتکردنه له گهلان هیچی تر نییه، ههر لهو بیربۆچوونهشهوهیه که بهلشهفیکهکان خۆیان دوورهپهرێز ڕادهگرن و خۆیان ناخهنه داوی ئهو پلانه دیبلۆماسییه نهێنییانهوه و ڕهتیان دهکهنهوه، تا ئهو پیلانانه نهبنه مایهی دروستبونی کارهساتی گهورهتر.
بهلشهفیکهکان نهك ههر دژی سوودمهندی و پێوهلکاندن بوون، دژی ههموو جۆرهکانی قهرهبووکردنهوهش بوون، به لای ئهوانهوه وهها بوو، ئهگهر بێت و قهرهبووکردنهوهش پهیڕهو بکرێت، دهبێت ئهوانه بکرێن به ژێر سهنگی بارهکهیهوه که دهستیان ههبووه له ههڵگیرساندنی جهنگهکاندا و دهبێت به هیچ جۆرێك گهلان نهکرێن به ژێر باری قهرهبووکردنهوهوه، چونکه گهلان به برسیبوون و خوێنڕژاندی به زیادهوه ههموو شتێکیان قهرهبوو کردۆتهوه و قهرزداری هیچ کهس و لایهنێك نین. بهلشهفیکهکان هێزهکانی تریان بانگ کرد بۆ پراکتیزهکردنی ئهو بیروبۆچوونانهیان، واته بیروبۆچوونی که “دهبێت گفتوگۆکردن دهربارهی ئاشی و چارهنووسی گهلان، کاری گهلان خۆیان بێت“، ئهوه بوو هێزهکانی تریان بانگ کرد بۆ برێست–لیتۆڤسک. ئهوان گاڵتهیان بهو پهیامه دهکرد، ئهوه بوو هاوپهیمانان پشتیان کرده ئهو بانگهوازهی بهلشهفیکهکان، ئهو گاڵتهجاڕی و پشتێکردنهی هاوپهیمانان نهبووه مایهی ناڕهزایی و تووڕهبوونی بهلشهفیکهکان، نهخێر به پێچهوانهوه بووه بهڵگه و بیانوویهکی باش به دهست بهلشهفیکهکانهوه، بۆ بادانهوه و گهڕانهوه بۆ سهر بهڕه کۆنهکهیان، واته بهڕهی مومارهسهکردنی سیاسهتی بهڕێوهبهرایهتی و فکری سهروهریخوازی و پێشڕهوی ههڵهنهناس و جێگهگرتنهوهی گهل، بهوهش له هاوکێشهکهدا دوو هێڵی ڕاست و چهپیان هێنا بهسهر (گهل و گهلان)دا و له جێگهکهی خۆیان ناونووس کرد. گومان لهوهشدا نییه که ڕهگوڕیشهی ئهو بڕوا و پراکتیزهکردنه دهگهڕێتهوه بۆ بیری (دهستبژێری پێشڕهوی هۆشمهند).
بهلشهفیکهکان شانازی و خهشخه بهو ههڵوێستهی خۆیانهوه دهکهن و وا خۆیان دهردهخهن که بههێزن، بههێزیی خۆشیان دهگهڕێننهوه بۆ ئهوه که ئهوان خاوهنی پرۆگرامێکی شۆڕشگێڕانهی هاوبهشن و دواتر دهبێته نموونهیهك له ههموو لایهکهوه چاوی لێدهکرێت و لاسایی دهکرێتهوه!!! ئهوه له کاتێکدا بوو که بهلشهفیکهکان باش دهیانزانی که دابڕاو و بێهێزن، بهڵام ههموو ههوڵهکانیان بۆ پهردهپۆشکردنی سیاسهت و پراکتیزهکردنی فکری نوێنهرایهتی و پێشڕهوخوازی بوو، ترۆتسکی لهو بارهیهوه دهڵێ: “بێهێزییهکانمان دهبن بههێز بۆمان“. به کورتی ئهو ههڵوێستهی بهلشهفیکهکان ئهگهر شتێك دهربڕێت، ئهوه دهردهبڕێت که گفتۆگۆ و بڕیاری بهڕێوهبهران –نوێنهرانه نهك گهلان، لێرهدا پرسیاری سهرهکیی ئهوهیه، جا که بهو جۆریه، دهبێت ئهو ههڵسوکهوتهی بهلشهفیکهکان چ جیاوازییهکی ههبێت لهگهڵ ههڵسوکهوتی تسار و سهرانی تری دهوڵهته شهڕخوازهکانی تر؟
بهلشهفیکهکان به وتهی خۆیان دژی سوودمهند، قهرهبوو، پێوهلکاندن و به تایبهتی دژی ئهوهن که ههڵگیرسێنهرانی جهنگ سوودمهند بن، ئهی مهگهر خۆیان سوودمهند نهبوون له ئهنجامهکانی جهنگ، دهسهڵاتی خۆیان پێ قایم نهکرد و نهبوونه خاوهنی ئیمتیازه کۆمهڵایهتییهکان؟
دهربارهی پێوهلکاندن و بهپاشکۆکردن و بهرگریکردن له ئازادیش درۆ دهکهن** لهبهر ئهوهی ئهوان خوازیاری ئهوهن تاکهکان پهڕاوێز بکهن و بیانکهنه پاشکۆی خۆیان و تا پلهی کۆیلایهتی بچووکیان بکهنهوه. جا هێزێك، یا تهوژمێك، ئهوه ڕهفتاری بێت لهگهڵ تاکهکاندا، دهبێت چی بهربهست بێت و ڕێگهی لێبگرێت گهلانیش بکاته پاشکۆ و کۆیلهی خۆی و ئازادییان زهوت بکات؟؟
ئهوان، بهلشهفیکهکان، دهربارهی ئهوه که گوایه بهرگری له ئازادیی گهلان دهکهن درۆ دهکهن، چونکه ئهوان دهسهڵاتخوازن، کهسانی دهسهڵاتخوازیش ناتوانن ئازادیخواز بن و داوای بکهن بۆ گهلان. ئهوان نهك ههر خوازیاری ئازادی نین بۆ گهلان، بهڵکو له تاکهکانیشی زهوت دهکهن.
ئهوهتا سهرکردهیهکی بهلشهفیک، ترۆتسکی، له نامهیهکیدا که بۆ سهفیری فارسی نووسیوه دهڵێت: “ڕێکهوتنی ئهنگلۆ ڕووس 1917 دژی ئازادی و سهربهخۆیی گهلی فارسه.”
ناتوانرێت ماهیهتی بهلشهفیکهکان دهربخرێت ، ئهگهر باسی ههڵوێستی ئهوان نهکرێت دهرههق به خاوهندێتیی تایبهتی.
ئهوان گوایه له ههموو لایهك زیاتر قووڵتر و فراوانتر دیراسهی ڕهوتی بزووتنهوهی مێژوویان کردووه و دهڵێن هۆی سهرنهکهوتنی شۆڕشهکانی پێشوو ئهوه بووه که دهستکاری خاوهندێتی و ئامرازهکانی بهردهوامبوونیان نهکردووه. ئهی که وههایه و دیراسهی مێژوویان کردووه، ئهی کهوایه ئهوان هێنده قووڵ و مهنیقین، بۆچی وێنهی کۆمۆنهی پاریس 1871 دهستکاری بانکهکانیان نهکرد و ههمان ههڵهی کۆمۆنهی پاریس دووباره پراکتیزه کرا؟؟
سهردهمی کۆمۆنهی پاریس، دهستکاری بانکهکان نهکرا، به مهرجێك ههزاران ئافرهت و مناڵ له برساندا لاکهیان دههات و لهناو جادهکاندا دهمردن، ئهوه بوو حکوومهت ئهودهمه به فرسهتی زانی خهزێنهی ئهو بانکانهی بهکارهێنا بۆ بهرهڵاکردنی 500000 سهربازی دیلکراو به تفهنگی ئهڵمانیهوه و بهریدانه گیانی کرێکاران، تهنها له پاریس 30000 کرێکاریان خهڵتانی خوێن کرد، جا ئهگهر ئهو ههڵوێستهی بهلشهفیکهکان ڕێزگرتن و پیرۆزڕاگرتنی خاوهندێتیی تایبهتی نییه، ئهی چیه؟؟
شۆڕشگێڕه ئازادیخوازه ڕووسهکان دروستکردنی جیاوازی له نێوان لیبرالیزمی سیاسی و ئۆتۆکراسیدا به خهو و خهیاڵ دهزانن، به بیروبۆچوونی ئهو شۆڕشگێڕه ئازادیخوازانه، ئهگهر جیاوازییهك ههبێت لهوهدا خۆی دهنوێنێت که له سیستمه ئۆتۆکراسییهکاندا، خهڵك لهوه دهگهن که بچووکراونهتهوه تا پلهی کۆیلهیی و ئازادییان لێزهوتکراوه، لهبهرئهوه ئامادهن خهبات بکهن و قوربانی بدهن له پێناوی ئازادیدا، له سیستهمی لیبرالیزمی سیاسیدا، ئازادی کراوهته کۆت و زهنجیری خهڵکی، خهڵك بهو کۆتوزهنجیره ڕازیه.
ئهگهر بهلشهفیکهکانی سهرهتا، ئهوانهیان که گۆشکراوی ئازادیخوازین، به ئاگادا بێنهوه و ههوڵ بدهن جهمی بهلشهفیکهکان ڕابکێشن بۆ بهرهی ئازادی، ئهو کاته پارێزگاریکردنی خاوهندێتی و دهسهڵاتسهپاندن مهحاڵ دهبێت.
پهراوێز:
* ئهگهر به وردی سهرنج بدهین، ئێما، خۆیهتی دهیهوێت بڵێت شۆڕشی کۆمهڵایهتی ئهوه نییه که بهلشهفیکهکان تێیگهیشتوون و گوایه ئهنجامیان داوه. ئێما دهڵێت ئهوهی ئهوان کودهتای سهربازی حزبییه، نهك شۆڕشی کۆمهڵای، لای ئێما و سۆسیالیسته ئازادیخوازهکان شۆڕشی کۆمهڵایهتی له خوارهوهیه بۆ سهرهوه نهك به پێچهوانهوه، به واتهیهکی دروستکرد دهسهڵاتێك و دامهزراندنی ههندێك فهرمانبهری سهربازی و حزبی باڵادهست نییه.(و.ك.)
** ئهو پێشبنیکردنهی ئێما دوای جهنگی جیهانی دووهم هاته دی، بهلشهفیکهکان له دابهشکردنهوهی دنیادا ههموو ئهوروپای ڕۆژههڵاتیان بهرکهوت و لکاندیان به خۆیانهوه و گهلانی ئهو بهشهیان کرده پاشکۆی خۆیان و ئازادییهکانیان لێزهوتکردن.(و.ك.)
سهرچاوه:فهرهنسی
http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_archives/goldman/truthaboutbolfr.html
ئینگلیزی
http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_archives/goldman/truthaboutbol.html
ئهرشیڤی نووسهر:
http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_archives/goldman/GoldmanCW.html
بۆچوونی نووسهرانی دیکهی ئهنارکی لهو بارهوه:
http://afaqkurdish.wordpress.com/2010/06/08
ئهرشیڤی ئهنارکییهکان:
http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_archives/index.html
لويزة ميشيل 1830 – 1905 سيرة حياة الأناركية الفرنسية , عضوة كومونة باريس و البطلة الوطنية , لويزة ميشيل
لويزة ميشيل 1830 – 1905
سيرة حياة الأناركية الفرنسية , عضوة كومونة باريس , و البطلة الوطنية , لويزة ميشيل
ولدت لويزة ميشيل في 29 مايو أيار 1830 . قامت بتربيتها والدتها و جدتيها . حبها و تفهمها لكل ما هو مضطهد أو مسحوق , سواء أكان بشريا أو حتى حيوانيا , نما و تطور من تفاعلها مع عالم طفولتها . تعاطفها و حساسيتها مع أولئك الذين يعانون تقدم مع تقدمها في العمر . هذا إلى جانب غريزتها نحو التمرد ضد الظلم الاجتماعي , كل ذلك دفعها في الاتجاه الثوري . في يناير كانون الثاني 1853 بدأت تعمل كمعلمة في أوديلانكورت . عندما كانت تعلم هناك كانت تحلم دوما بالذهاب إلى باريس . عندما ذهبت إلى هناك ركزت على التعليم و كتابة الشعر و القراءة . في وقت فراغها القصير حضرت محاضرات في الفيزياء و الكيمياء و القانون . ساعدت هذه المحاضرات في إشباع ظمأها للمعرفة . عندما كانت تعود ليلا إلى منزلها عبر شوارع باريس بدأت ترى أعدادا أكثر من الضحايا الفقراء للمجتمع الباريسي . عبرت في شعرها كيف أثر عليها هؤلاء الناس :
شاهدت مجرمين و عاهرات
و تحدثت إليهم . الآن أنا أسألكم
إذا كنتم تعتقدون بأنهم قد صنعوا كما هم عليه الآن
أن يجروا ملابسهم البالية في الدم و الوحل
محكومين مسبقا , جنس شرير ؟
(more…)
markis û înglis şorrişgêrrn
nûsînî danyêl grîn
û. le ‘erebîyewe* selam ‘arf
ewey be lay mnewe zyatir gringe cmucollî xebatgêrraney markis û (înglis)e. nayşarmewe û dan beweda denêm ke coşm kemtre bo marksîzmî felsefî û marksîzmî rexney abûrîy syasî borijwazî, herweha bo nûsîne mêjûyyekanyan; legell eweşda ke baş dezanim berz û beferrn, pêmxoşe lenaw bzûtnewey cemawerî kargeranda be dway markis û (înglis)da bgerrêm. ewî rastî bêt lêreda natwanim hemû destkewtekanî xebatî ew dû şorrişgêrre nîşanbdem, tenha dekewme wêzey dû bazne ke bjarm kirdûn le nêwan hemû ew baznaneda ke ewanîş pêwîste gringîy tewawyan pê bidrêt. ew dû bazneyeş min hellimbjardun brîtîn le derkirdnî rojnamey(Neue Rheinische Zeitung) le şarî (kolln) û bazney duwemîş ew gujmugureye ke dra be înternasyonalîzmî yekem le1864 ta1872.
مارکس و ئینگلس شۆڕشگێڕن
و. له عهرهبییهوه* سهلام عارف
ئهوهی به لای منهوه زیاتر گرنگه جموجۆڵی خهباتگێڕانهی مارکس و (ئینگلس)ه. نایشارمهوه و دان بهوهدا دهنێم که جۆشم کهمتره بۆ مارکسیزمی فهلسهفی و مارکسیزمی ڕهخنهی ئابووریی سیاسی بۆرژوازی، ههروهها بۆ نووسینه مێژووییهکانیان؛ لهگهڵ ئهوهشدا که باش دهزانم بهرز و بهفهڕن، پێمخۆشه لهناو بزووتنهوهی جهماوهری کارگهراندا به دوای مارکس و (ئینگلس)دا بگهڕێم. ئهوی ڕاستی بێت لێرهدا ناتوانم ههموو دهستکهوتهکانی خهباتی ئهو دوو شۆڕشگێڕه نیشانبدهم، تهنها دهکهومه وێزهی دوو بازنه که بژارم کردوون له نێوان ههموو ئهو بازنانهدا که ئهوانیش پێویسته گرنگیی تهواویان پێ بدرێت. ئهو دوو بازنهیهش من ههڵمبژاردون بریتین له دهرکردنی ڕۆژنامەی(Neue Rheinische Zeitung) له شاری (کۆڵن) و بازنهی دووهمیش ئهو گوژموگوڕهیه که درا به ئینتهرناسیۆنالیزمی یهکهم له1864 تا1872. (more…)
şorrşî ayarî 1968
nûsînî: danyêl grîn
û. le ‘erebîyewe:* selam ‘arf
şorrşî ayarî1968 raperrîn û lêdanêkî ramallêner bû, ke gencan berpayan kird, xwêndkare gencekan tenha nebûn, bellku le kargekan û sendîkakanewe xellkî be hanayanewe çûbûn û letekyanda beşdaryan kirdbû, dîktatorî rîşispyekanîş; wate: xobemamostayan, xawenkaran, sendîkalîste urostokratekan, le hemû layekewe, be hemû hêzyanewe ew şorrşeyan daye ber neşterî rexne û djayetyan dekird. ew rexne û djayetîkirdne le hîçî xorrayî nebû, leber ewe bû, ke ew teqînewe çawerrwannekrawe wek hewregirmeyek ew dîktatoryey hênaye lerzîn û petayekî rûxênerî azadîxwazane bû djî ewan.
ew şorrşe sereta be rexnegirtin destî pêkird, nek her djî komellî borijwazî, bellku djî komunîzmî dway (stalînîzm)îş. ew rexnegirtne sall dway sall lenaw keşî zankokandaqûlltir debuwewe, (barudoxqozerewekan situationniste) ke komelleyekî yan çend komelleyekî şorrişgêrrî xwêndkaran bûn, (çeprrew) û azadîxwaz bûn, karîgerîyekî zoryan leser bîruray baw hebû, zyatir be bîrurakanî markis û bakonîn piştestûrbûn, lenaw ew komellaneda, mawîstekan, cîvarayîstekan, lênînîstekanîş hebûn, çekî destî ewane be şêweyekî giştî karî rastewxo û hellsukewtî danpêdanenraw bû, wek dagîrkirdnî şwênî karekan, sillnekirdnewe le bekarhênanî tundutîjîy şorrişgêrrî djî tundutîjîy hêzekanî dapllosîn, çawixşandnewe be hemû ştekanda bo nmûne, bîrura pêştir amadekrawekan, herweha çawixşanewe û beserkirdnewey hemû pêkhatekan ke hebûn, letek ewaneşda hemû monologêkî mamostayane û serwerîxwazaneyan retdekirdewe, cge lewe snûrêkîş bo (xobadan û şêtîy xobemezinzanî) danrabû, bo mawey çend hewteyek ezmûnêkî geşedar le bwarî (dîmukratî rastewxo) damezênra û giftugoy fredeng û peywendîkirdnî nêwan xellk pereyan send.
le danîştnekan û beyekgeyiştnekanda ke le jmardin nedehatin, şorrş be aşkra le gozey azadî xwardewe, hemuwan bebê hîç helumercêk bîrurakanî xoyan le gorrepane giştîyekanda derdebrrî, ke bûbûne hollî xwêndnî zankokan, hatuço westênrabû, şostekan bûbûn be cêgey daniştin û qsewbasî xellk, xellk be qûllî û be aşkra basî sitratîcî cengî cadekanyan dekird, gorrepan û rarrewekan û ballexanekanî zankoy (sorbon) bûbûne pêgey şorrişgêrran, hemû kes û arrastekan hatuçoyan tyada dekirdin, hemuwan bîrubawerr û bllawkrawekanî xoyan bllawdekirdewe, bebê hîç berbestêk leser sekokanewe qsewbasekanî xoyan dekird.
keşî ew azadîye sendrawe, buwe hoy ewe azadîxwazekan le qawxekey caranî xoyan bênederewe û hawşanî marksîste şorrişgêrrekan decengan, wazyan le eqillyetî dujminkarî û berberekanêy yektir hênabû, cyawazîyekanî caranyan wela nabû, her hîç nebêt lew qonaxe şorrişgêrrîyeda, çunkî hemû ştekan djî dujimnî hawbeş, milkeçî hawşanî brayane bûn, allay reş û allay sûr dûr le gyanî hewilldan bo dagîrkirdnî rîzî pêşewe, le tek yektirda hellgîrabûn.
nefret le hemû desellatêk krabû, desellat krabuwe galltecarr, desellatî koşkî elîze û şar dîgol krabûne efsaneyekî karîkatorî sûkikraw, be heman destûr destharrî çenebazîy perrleman (perlemanî ferensî) qêzewn û sûk krabû.
drêjtrîn rêpêwanî xwêndkaran, parîsî brrî û be topzî be berdem koşkî (borbon) perlemanî ferensada, têperrî û kesêk nebû awrêkî lê bdatewe, wek derbrrînêk ke bûnî lay kes gringî nîye û nefretkraw û qêzewne.
ew çend hewteyey ayarî 1968 le kolêj û kargekanda derbrrînêkî efsunawî (al’bare shirye) hatbuwe gorrê, beser zmanî hemû kesêkewe bû, bûbuwe babetî qsewbas û giftugoyekî berifrawan, zorcar ravekirdnekan û şîkirdnewekan qûll û zanistîyane bûn, carcareş be pêçewanewe sadeyî û hellçûnyan pêwe dyar bû. ew zarawe taze û cadûyye (xoberrêwebirdin) bû, giftugo derbarey hatbuwe naw nawanewe û bas le nmûney herewezî û harîkarîyekanî sallî 1936î îspanya dekra, êwaran kargeran bo wergirtnî zanyarî derbarey ew çaresere nwêyyey pirse komellayetîyekan berew zankoy (sorbon) berrêdekewtin, katêkîş bo şwênî karekan degerranewe, le dewrî amêre westênrawekan bas her basî ew zarawe nwêye bû. raperrînî ayarî 1968 peyrewî xoberrêwebirdnî nekird, leser lêwarî ya leser despêkî gwastnewe bo kirdeyîkirdnewey ketwarî, ya baştir bêjîn leser lêwarekey westa û neçuwe nawyewe, bellam letek hemû rexnekanî rexnegrekanîda, xoberrêwebirdin le hoşmendîy xellkda cêgey xoy kirdewe û regî xoy dakuta. carêkî tir, dreng ya zû, le dayk debêtewe.
* em wergêrane letek deqe ferensîyekeyda berawird krawe.
em babete be nawî (paşko) le pertûkî (enarkîzm le tîorîyewe bo praktîk – althirrye min al’qîde alî alimmarse, tircme: corc s’di )we wergêrrdrawe.
شۆڕشی ئایاری 1968
نووسینی: دانیێل گرین
و. له عهرهبییهوه:* سهلام عارف
شۆڕشی ئایاری1968 ڕاپهڕین و لێدانێکی ڕاماڵێنهر بوو، که گهنجان بهرپایان کرد، خوێندکاره گهنجهکان تهنها نهبوون، بهڵکو له کارگهکان و سهندیکاکانهوه خەڵکی به هانایانهوه چووبوون و لهتەکیاندا بهشداریان کردبوو، دیکتاتۆری ڕیشسپیەکانیش؛ واته: خۆبەمامۆستایان، خاوهنکاران، سهندیکالیسته ئورۆستۆکراتەکان، له ههموو لایهکهوه، به ههموو هێزیانهوه ئهو شۆڕشهیان دایه بهر نهشتهری ڕهخنه و دژایهتیان دهکرد. ئهو ڕهخنه و دژایهتیکردنه له هیچی خۆڕایی نهبوو، لهبهر ئهوه بوو، که ئهو تهقینهوه چاوهڕواننهکراوه وهك ههورهگرمهیهك ئهو دیکتاتۆریەی هێنایه لهرزین و پهتایهکی ڕووخێنهری ئازادیخوازانه بوو دژی ئهوان. (more…)
گوشتخواردن هۆکارێك بۆ برسیەتی جیهانی
و. لە فارسییەوە
باوهڕ بکهی یا نا: گۆشت بۆ برسیهتی جیهانی واته بهدبهختی!
ڕۆژانه لە جیهاندا 18.000 مناڵ له برسا دەمرن!
ساڵانه لە جیهاندا 30.000.000 ملیۆن کەس له برسا دهمرن!
دایکه زهوی زیاتر له پێداویستی ههموو مرۆڤهکان خواردمان پێدهبهخشێت! بهم پێیه هۆی بوونی830.000.000 ملیۆن مرۆڤی برسی لهسهر ڕووی زهمین چییه؟
بۆ دابینکردنی ڕژێمی خواردنی پێکهاتوو له گشت جۆرهکانی بهرههمی گۆشتی، زهوی و ئاو و سهرچاوهکانی تر، که دهتوانن له خزمهتی بهرههمهێنانی خواردنی مرۆڤهکاندا بهکارببرێن، بۆ کشت و پێگهیاندنی ئهو بهرههمانهی، که بۆ خۆراکی ئاژهلانی بهرههمهاتوو به شێوازی پیشهسازی سوودیان لێ وهردهگیرێت، بهکار دهبرێن. بهپێی دوا ڕاپۆرتی دامهزراوهی Compassion in World Framing بهرههمه کشتوکاڵییهکان، که دهتوانن زگی ملیۆنان مرۆڤی برسی تێر بکهن، تهنیا بۆ بهرههمهێنان و پێگهیاندنی بڕێکی زۆر کهمتر گۆشت بهکار دهبرێن؛ بۆ بهرههمهێنانی تهنیا یهك (1) کیلۆگرام گۆشتی شیاوی سوودلێورگرتنی ئاژهڵێك، شازده (16) کیلۆگرام گهنم بهکار دهبرێت!
مرۆڤێکی سهروو ههژده ساڵی بۆ پێداویستییهکانی ژیانی ڕۆژانهی خۆی نزیکی 2.000 کالۆری وزه بهکار دهبات. له ڕاستیدا تهواوی کالۆری بهکاربراو بۆ بزووتن، ههناسهدان و ئهنجامدانی کارهکانی ڕۆژانه سوودی لێوهردهگردرێت. ئهم ڕێژهیه بۆ ئاژهڵانی بهرههمهاتوو به شێوازی پیشهسازیش بوونی ههیه. لهبری ههر پۆندێك خواردنی بهکاربردوویان، تهنیا شتێکی زۆر کهم لهوه دهبێت بە گۆشتی شیاوی بهکاربردن. کالۆرییه بهکاربراوهکانی تر، بۆ بهرههمهێنانی ئهندامهکانی تری جهسته لهوانه خوێن، پهڕ و موو و … تد، که بۆ خواردنی مرۆڤ بهکار نابرێن و ههروهها سوختوسازی (کرداری سوتاندن لە خانەدا) ژیانیی ئاژهڵ به درێژایی ژیانی پڕ له دهرد و ئازار، بهفیڕۆ دهچن. به لهبهرچاوگرتنی ئهم راستییه هۆی ئهوهی که بۆ بهرههمهێنانی یهك (1) کیلۆ گۆشتی شیاوی خواردنی مهڕومالات، شازده (16) کیلۆگرام گهنم پێویسته، ئاشکرا دهبێت.
لهبهر ئهوهی که وڵاتانی پیشهسازیی، گهنم به وڵاتانی له باری گهشهسهندندا دهدهن و گۆشتی بهرههمهاتوو لهوهوه دههێننهوه، جوتیارانێك که له ههوڵی بهرههمهێنانی پێداویستییهکانی خۆیاندان له سهر زهوییهکانیان وهدهردهنرێن. شێوازی بهکاربراوی ئهوان له کشتوزاری گیاخۆراکییهکاندا به بهرههمهێنان و پێگهیاندنی پیشهسازیی و بێسنووری مهڕوماڵات، جێگهی دهگیرێتهوه، که سهرهرای ئالودهکردنی ئاو و ههوا، زهویگهلێك که ڕۆژانێك بهپیت بوون، دهکهنه بێکەڵك و ناکشتوکاڵی. ئهگهر ئهم ڕهوته بهردهوام بێت، ئهم دونیای پهرهسهندنه(!) ههرگیز توانای بهرههمهێنانی خواردنی بهشی خۆی نابێت و برسیهتی جیهانی سهدان ملیۆن کهس له خهڵکی جیهان دهگرێتهوه. ڕۆژنامهی گاردیان له ڕاپۆرتێکدا ڕوونی کردووهتهوه، که تهنیا یهك رێگهچاره دهمێنێتهوه: „ههنووکه ئاشکرایه که ڕژێمی خواردنی گیایی (Vegan) تهنیا وهڵامی مۆڕاڵییە به بەرجەستەترین پرسی دادپهوهری کۆمهڵایهتیی جیهانی.
راستییهکان:
1- تهنیا له دهوڵهتهیهکگرتووهکاندا ساڵانه 110 ملیارد دۆلار خهرجی ئامادهکردنی خواردنی ئاماده (فاست فود)ی گۆشتی دهبێت! ئهم پیشهسازییه له سهرتاسهری جیهاندا به خێرایی له پهرهسهندندایه.
2- یهك لهسهر سێی بهرههمهکانی دانهوێلهی جیهان له خواردنی مهڕومالاتی گۆشتیدا بهکار دهبرێت!
3-زیاتر له 60% گهنم و سۆیای بهرههمهاتوو، هەر تهنیا له دهوڵهتهیهکگرتووهکان بۆ خواردنی مهڕومالات بهکار دهبرێت، له کاتێکدا که 840.000.000 ملیۆن مرۆڤی برسی لهسهر گۆی زهوی بوونی ههیه! تهنیا 10% کهمتر له بهکاربردنی گۆشتی لەلایەن هەر یەك لە ئێمهوە, کهرهستهی خواردنی گیایی بۆ تێرکردنی 24.000 هەزار مرۆڤ که ڕۆژانه له برسا دهمرن، دابین دهکات.
4 – تهنیا دوو قاپ کهمتر خواردنی گۆشتی له ههفتهیهکدا، یهکسانه به پاشهکهوتکردنی بڕه گهنمێك، که بۆ تێرکردنی 225.000.000 ملیۆن مرۆڤی برسی له ساڵێکدا بهسه!
5- %36 له پاشهکهوتی گهنم بۆ خواردنی مهڕومالات و پهلهوهری گۆشتی دابین دهکرێت!
[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=5GyCnGIdoWQ]
http://youtube.com/watch?v=qH7LJPRLzZc
سهرچاوهکان:
http://www.goveg.com/worldhunger.asp
http://millionsofmouths.com/blog/nfblog/?